کارگاه مقاله نویسی علمی

کارگاه پژوهشی مقاله نويسي با ارائه دكتر سيده رقيه موسوي، پژوهشگر، استاد حوزه ودانشگاه به صورت حضوري برگزار شد. به گزارش معاون پژوهش فاطمیه(س)، استاد سيده رقيه موسوي، پژوهشگر حوزه ،استاد حوزه و دانشگاه ،22 فروردین ماه 1402در کارگاه مقاله نويسي بیان داشت: نکته ای که در مقاله نویسی و هم در پایان‌نامه در همان ابتدا باید دقت داشت، این است که این پژوهش من، کدام نیاز مادی یا معنوی، فردی یا اجتماعی، دنیوی یا اخروی، جزئی یا کلی جامعه و جهان را حل میکند؟ امروزه فراوان مقالاتی چاپ میشوند که از لحاظ متن و منبع و ساختار، علمند اما از لحاظ کاربرد و فایده، پوچند. پس در گام اول هر پژوهشی، هم از جنبه دینی و هم از جنبه انسانی مشخص کنید که آیا این موضوع، نافع است یا غیرنافع؛ تا نه عمر خود و دیگران را تلف کنید و نه در لفاظی ها و واژه پردازی‌های بی هدف باقی بمانید. یعنی وقتی پژوهش من (خصوصاً در علوم انسانی) به پایان رسید، کدام چالش معرفتی یا کاربردی انسان حل خواهد شد؟

 دكتر موسوي در کارگاه پژوهشی مقاله نويسی ضمن مرور مباحث جلسه اول گفت :در انتخاب عنوان باید به این نکات توجه کرد:

- ظريف‌ترين امر در هر مقاله پژوهشي انتخاب عنوانِ آن است

- عنوان را ناظر به مسائل انتخاب کنيد. در مقاله‌هاي آموزشي و ترويجي معمولاً عنوان ناظر به موضوع است اما در مقاله‌هاي پژوهشي، به دليل اهميت مسئله محوري، عنوان ناظر به مسئله است.

-  اخذ پاسخ مسئله در عنوان، شايسته نيست. عنوان را بايد نسبت به پاسخ بي‌طرف تعبير کرد. فرض کنيد کسي در خصوص مسئله تناقض در کي متن به تحقيق مي‌پردازد و نتيجه وي آن است که تناقض در اين متن موهوم و پنداري است. وي نبايد در عنوان تعبير «تناقضِ موهوم» را اخذ کند. در مباحث قبل بيان شد که در عناويني چون «دين يا توسعه» به دليل ايهامِ «يا»، موضع و پاسخ محقق اخذ شده است.

- عنوان بايد عاري از تعابير احساسي و عاطفي باشد. به‌کار بردن زبان دقّي در عناوين تحقيقاتي ضروري است.

- بايد رسا، بليغ و فصيح باشد. در شرايط مساوي عنوان کوتاه بهتر است

- و در هر شرايطي از اخذ عنوانِ تکراري پرهيز کنيد.

 استاد حوزه در مورد پیشینه تحقیق گفت : یکی از بخش‏های مهم تحقیق، بخش مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیق است؛ یعنی یکی از کارهای ضروری در هر پژوهشی، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است؛ زیرا سرچشمه علوم را می‌توان در پیشینه آنها کاوش کرد. مطالعه منابع، باید هم از منابعی باشد که به طور مستقیم، در یک پژوهش‌گر، قبل از انجام تحقیق و بعد از انتخاب موضوع و تدوین عنوان و قبل از نگارش طرح تحقیق، نیاز دارد که با مراجعه به مدارک و اسناد، پیرامون موضوع و مسئله‏ای که برای تحقیق انتخاب کرده است، آگاهی خود را گسترش دهد؛ تا بتواند در پرتو اطلاعات به دست آمده، مسئله تحقیق و متغیر‏های خود را دوباره تعریف و معین کند و کرانه‏های آنها را مشخص سازد. این امر به او کمک می‏کند تا تحقیقات خود را در راستای مجموعه پژوهش‏های هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهای تحقیقاتی دیگران هماهنگ کند. رابطه با موضوع تحقیق می‏باشند و هم از منابعی باشند که به صورت غیرمستقیم با آن موضوع، ارتباط دارند.

 در ادامه استاد موسوی به این نکته اشاره کرد که متداول‌ترین روش در پیشینه‌یابی پژوهش، آن است که کلیدواژه‏های موضوع مورد بررسی را استخراج کرده، آنها را به بانک‌های اطلاعاتی بدهیم؛ تا از مطالعاتی که پیش از آن درباره موضوع مورد نظر به عمل آمده و در شبکه موجود است، اطلاع حاصل کنیم. همچنین با مراجعه به فهرست منابع کتاب‌های مرتبط با موضوع مورد بررسی، می‏توان از مطالعات متعدد قبلی در این موضوع آگاه شد.

استاد حوزه ذیل آموزش چکیده نویسی گفت :

- چکيده  و خلاصه  تفاوت دارند همینطوربا نتیجه. 

- مراد از چکيده در مقاله پژوهشي، چکيده پديدآور است که توصيفي، بدون سوگيري و به عنوان چکيده تمام‌ن چکيده نويس در مقالات پژوهشي دو هدف عمده را دنبال مي‌کند

- يک. کمک به خواننده تا ضرورت يا عدم ضرورت مطالعه تمام مقاله را دريابد و از همه مباحث مقاله اعم از مسئله، نظريه‌هاي مختلف، ادله و روش و نتايج تحقيق تصويري به دست آورند. اين هدف از حيث توجه به حقوق خواننده در اخلاقِ پژوهش مورد توجه است. چکيده مقاله بايد به زبان صريح و توأم با صداقت، همه مقاله را نشان دهد.

- دو. کمک به جستجوکنندگان الکترونيکي جهت دستيابي به چکيده پژوهش که در سايت منعکس است

- همه مطالب مهم و اساسي مقاله و نتايج کيفي و کمّي مندرج در آن را به اختصار نشان دهيد. به ياد داشته باشيم که چکيده مقاله پژوهش، چکيده تمام‌نماي راهنما  است .

- از ذکر مثال، توضيح مفهومي و ذکر منابع در چکيده خودداري کنيد.

- چکيده فقط نشانگر تصور شما از مسئله يا مسائل تحقيق، نظريات گوناگون، نظريه شما و ادله و روش تحقيق است.

- همچنين چکيده فاقد ارزشيابي در محتوا است.

- در الگوگيري از چکيده مقاله‌هاي پژوهشي محققان پيش‌کسوت و يا مجله‌هايي که از ويراستاران توانمند برخوردارند، استفاده کنيد.

در پایان دکتر موسوی به اهمیت کلید واژه پرداخت و گفت : توجه به اينکه کلید واژه در واقع جانشين فهرست موضوعي مقاله و نمايه است و لذا نقش نمايه را در جستجوهاي الکترونيکي و اينترنتي داراست. تعداد کليد واژه در حدود شش يا هفت مورد است و نشانگر مباحث مهم مقاله مي‌باشد.