نقش حضرت زینب(س) در استمرار نهضت حسینی
چهارشنبه ۱۳ مهر ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۲۷:۵۰حضرت زینب(س) یکی از فرزندان زهرای مرضیه و علی بن ابی طالب(ع) در شهر مدینه متولد و در دمشق سوریه مدفون گردیدند.
حضرت زینب(س) چه بعد از عاشورا و چه قبل از آن اتفاقات ناگواری را تجربه کرده است. همسرشان پسر عموی خودش عبدالله‌بن‌جعفر است. حضرت زینب(س) جزء معدود شخصیت‌هایی است که شخصیت‌های زیادی را دیده است. رحلت پیامبر(ص) را دیده؛ شهادت پدر و مادر خویش را دیده؛ شهادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و برادرزاده‌هایش را نیز دیده است. شهادت فرزندان خود را نیز دیده است. 6 نفر از معصومین را درک کرده است. مصیبت‌ها و اتفاقات زیادی را دیدند و تجربه کردند؛ لذا ایشان را ام المصائب نامیدند.
در اینجا به چند نکته اشاره می شود:
1. اولین نکته: در موفقیت امام حسین(ع) و در ماندگاری و درخشش روزافزون حادثه عاشورا عوامل پیدا و پنهان زیادی دخالت دارد. حضور امام حسین(ع) در حادثه، حقانیت جریان حق را نشان می‌دهد.
هدف امام حسین(ع)، نحوه مواجهه با دشمن، عدالت گستری امام؛ باطل ستیزی امام، وفاداری یاران امام حسین(ع)، نقش حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع)، کارهای زشت دشمن در مواجهه با اهل بیت(ع)، همه این‌ها در این قضیه دخیل است. یکی از این عوامل نقش برجسته و ممتاز حضرت زینب(س) است.
انقلاب امام حسین(ع) دو چهره دارد: چهره خون؛ که اشاره به امام حسین(ع) و یارانش دارد و چهره دیگر که حضرت زینب(س) پیام عاشورا را می‌رساند. به اعتراف همه مورخین، سرّ نی در نینوا می‌ماند اگر زینب نبود؛ کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود. اگر تلاش اسرا اتفاق نمی افتاد قطعا این حادثه پنهان می‌ماند.
شاید مناسب بود بگوییم نقش حضرت زینب(س) در نهضت امام حسین(ع) و استمرار نهضت ایشان. چرا که حضرت زینب(س) در متن نهضت بود حضرت زینب(س) کمک کار امام و جزء بازیگران اصلی قیام بود و خبررسان این حادثه بود.
به تعبیر آیت‌الله مطهری(ره) بعد از عاشورا، چهره حضرت زینب(س) متجلی شد. به صورت رسمی راهبری این جریان را به عهده گرفت. قبل از آن نیز بودند و جزء ارکان نهضت و از شخصیت‌های تاثیرگذار بودند. با اینکه به عنوان رزمنده در صحنه نبودند. خود امام حسین(ع) از همان ابتدا عنایت داشتند که خانواده خود و حضرت زینب(س) را با خود بیاورند. این نشان دهنده جایگاه این شخصیت‌ها بود.
بعدازظهر روز عاشورا مسئولیت رهبری اسرا و ماندگاری قیام به حضرت زینب(س) سپرده شد و ایشان توانستند یک سازمان تبلیغی گسترده را تشکیل دهند. حضرت زینب(س) هم به لحاظ گفتمانی و هم به لحاظ محتوایی و هم نقش و اثرگذاری که رفتارهای ایشان داشت؛ باید همه را در نظر گرفت.
حضرت زینب(س) با اقدامات چندوجهی جهاد تبیین خود را از همان روز عاشورا شروع کرد. به آن‌‌هایی که دسترسی داشت خود و خانواده خود را معرفی کرد و چهره دشمن را افشا و بازگو کرد. این اصلی‌ترین کار خودش بود. تاب‌آوری و صبوری خود در تحمل سختی‌ها، تقید به ارزش‌های انسانی و الهی و اخلاقی؛ نگهداری اسرا؛ نگهداری از امام چهارم؛ امید دادن به اسرا، مدیریت در مقابل دشمن به بهترین نحو به نمایش گذاشت. حضور درست و تحمل لازم را داشتند.
یکی از القاب آن حضرت؛ امینه الله است که تک‌تک اسرا امانت خدا و حضرت زینب(س) امانتدار این اسرا بودند. حضرت زینب(س) در ورودی کوفه و در اجتماع مردمی که آمده بودند در مقابل حاکم ایستادند وضعیت شهدا و بازمانده‌ها را تشریح کردند.
حضرت زینب از فرصت استفاده کرده و صحبت رسمی خود را در ورود به کوفه و در اجتماع مردم را منقلب کرد. با اینکه در وضعیت روحی و جسمی مناسبی نبودند؛ عزیزان خود را از دست داده بودند. در همین فضا طوری صحبت کردند، هم محتوا و هم گفتاری همه را به گریه وادار کرد.
همین صحبت و سخنرانی نطفه حوادث بعدی شد. گروه‌هایی که بعدا برای خون‌خواهی با شعار یا لثارات الحسین نطفه‌اش در همین جلسه شکل گرفت.
صحبت در محفل عیبدالله‌بن‌زیاد که مفصل بود و سومین صحبت در حضور یزید و صاحب منصبان بود. به گونه‌ای صحبت کرد که یزید که حادثه به دست او شکل گرفته بود اظهار ندامت کرد. فرافکنی کرد و عیبدالله را مذمت کرد.
در اصلاح رویکرد و نگرش مردم نسبت به قیام عاشورا، نسبت به حکمرانی بنی امیه بیشترین تاثیر را داشت. توانست حادثه‌ای که در یک روز، بیرون شهر و در بیابان، در یک روز عاشورا با توجه به اینکه اطلاع‌رسانی گسترده وجود نداشت؛ برای مردم بیان کند. تاریخ را روی پرده نمایش به همه برساند و نمایش دهد. این اتفاق بسیار بزرگی است که توانست نیمی از جمعیت خاموش (زنان) را به گریه بیندازد. ضمن نقش راهبری ماندگاری قیام امام حسین(ع) کارهای زیادی داشت از جمله:
1. به عنوان یک خانم اسیر؛ توانایی فردی خود را نشان داد. توانست به جامعه نشان دهد یک خانم این ظرفیت و توان را دارد که به اندازه امام حسین(ع) اثرگذار باشد. جایگاه زن، فعالیت دین و اجتماعی و سیاسی زن را به نمایش دهد.
دین در متن سیاست است و سیاست در متن دین. زینب(س) دیندار است و این راهبری سیاسی اجتماعی را نمی‌توان دین را از سیاست جدا کرد. وقتی نیاز هست زن و مرد کوچک و بزرگ نمی‌شناسد سالم و ناسالم نمی‌شناسد باید این وظیفه را انجام داد. فرصت‌سازی کرد. در مدینه با برگزاری مجالس عزاداری، جهاد تبیین را انجام داد به موقع سکوت کرد و به موقع سخن گفتند. از ادبیات مناسب استفاده کردند.
ظرفیت بزرگ نرم‌افزاری اندیشه انسانی را به نمایش گذاشت. حضرت زینب(س) در اراده قوی، توکل بر خدا، نشان دادن اخلاص خود، اثرگذاری در دل انسان، در پیچ عواطف دل‌ها را همه بسیج کرد، در جهاد تبیین، آگاهی‌سازی عمومی، رسوایی دشمن، تحریف‌زدایی از حادثه عاشورا، ماندگاری و انتقال درست وقایع به انسان‌های بعدی، حفظ پاکی و قداست امام حسین(ع) و عزیزانش، درخشش روزافزون قیام امام حسین(ع)، افزایش دلدادگان حسینی، شکل‌گیری جبهه باشکوه مدافعین حرم، شکل‌گیری رزمایش پیاده‌روی اربعین که هر ساله سیل عظیمی از ملت‌های مختلف که 80کشور امسال در پیاده‌روی اربعین بودند.
پیاده‌روی اربعین مظهری از لطف خدا، مدد الهی است.
حضرت حادثه عاشورا را حفظ کردند و به عنوان فرهنگ به آیندگان منتقل کردند. ان‌شاءلله که ما نیز بتوانیم این را به نسل‌های بعدی برسانیم.