مراحل یقین

به گزارش روابط عمومی مدرسه علمیه خدیجه کبری(سلام الله علیها)، ساعت ۱۰روز ۲۳فررودین، خانم عباسی، استاد اخلاق مدرسه دعای مکارم الاخلاق را برای طلاب این حوزه شرح و تفسیر کرد.

وی ابتدا با یادآوری روز وفات حضرت خدیجه کبری(سلام الله علیها)، این روز را به ساحت مقدس امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و طلاب حاضر تسلیت گفته و با قرائت زیارت این بانوی بزرگوار و ذکر صلوات جمعی، زیارت ایشان را از خداوند متعال مسئلت داشت.

خانم عباسی، با اشاره‌ای که به مباحث جلسه‌ی قبل داشت، گفت: کسی که می‌خواهد مسیر سیر و سلوک را طی کند، باید خط به خط و عبارت به عبارتِ این صحیفه و مخصوصا دعای مکارم‌الاخلاق را بخواند. اگر ما نگاهی به قلبمان بیندازیم، مشکلات اخلاقی زیادی داریم که همه ریشه در همین "نیات" و "اعمال" و "یقین" که امام سجاد(علیه‌السلام) فرموده‌اند دارد.

وی با اشاره به فراز اول دعای مکارم الاخلاق، گفت: امام سجاد (علیه‌السلام) ابتدا به ایمان اشاره کرده‌اند که باید "اکمل‌الایمان" یعنی کامل‌ترین ایمان باشد. یقین ما باید "افضل‌الیقین"، و نیات و اعمالمان "احسن‌النیات" و "احسن‌الاعمال" باشد.

ایشان این ۴ عنوان را به عنوان سرفصل‌هایی عنوان کردند که از این جلسه وارد بحث درباره‌ی آن‌ها خواهند شد.

خانم عباسی با قرائت عبارتی از ادامه‌ی دعا، اشاره کردند که این جمله به موضوع مهم نیت پرداخته که پیشانی عمل محسوب می‌شود و ممکن است دو عمل به ظاهر یکسان؛ مثل قرائت نماز، به دلیل تفاوت در نیات صاحبانشان درجاتی با فاصله‌های بسیار داشته باشند.

وی با تحلیل کلمات این عبارت، افزود: امام سجاد(علیه‌السلام) می‌گوید خدایا نیت مرا با لطف خودت کامل کن. نیت چگونه کامل می‌شود؟ یکی از راه‌هایش خالص کردن آن برای خداست و به دور از هرگونه نیت پنهانی دیگر بودن. و این کامل شدن به دست خدا، با لطف اوست. یعنی: هر آن چیزی از طرف خدا که ما را به او نزدیک کرده و از آتش دور می‌کند.

این استاد اخلاق با اشاره به عنوان دوم که یقین است، گفت: یقین ۳ مرحله دارد: علم‌الیقین، عین‌الیقین و حق‌الیقین. و کامل‌ترین آن که خواسته‌ی امام در این دعاست، حق‌الیقین است. و امام از خداوند می‌خواهد اگر یقین‌اش اشکالی دارد و در مرتبه‌ی پایین است آن را "صحیح" کند. (مثل زمان امام حاضر که مردم اعتقاداتشان را به امام عرضه می‌داشتند تا ایرادی اگر دارد رفع شود.)

وی در ادامه با بیان تحلیلی از کلمات این دعا، گفت: می‌خواهیم درباره‌ی "صالحات" صحبت کنیم که به معنای کارایی و اثربخشی است، که با قدرت خداوند به اعمال ما داده می‌شود. زیرا اعمال ما گاهی بیهوده و تباه است و خیر دنیا و آخرت را ندارد.

استاد عباسی با بیان اینکه دعای مکارم الاخلاق ۲۵  عبارت دارد و ۲۲عبارت آن با صلوات آغاز می‌شود، افزود: امام تمام مراحل سیر و سلوک را به اجبار در قالب دعا بیان کردند و باید به عنوان یک درس و همراه با تدبر به آن بنگریم.

ایشان سپس ۳ عبارت را از ادامه‌ی دعا بیان کرد و افزود: تمام مراحل سیر و سلوک در این سه عبارت گنجانده شده است. و به کار گرفتن این سه عبارت برای رسیدن به سعادت کافی است. در عبارت اول، واژه ی "همّ" یعنی آنچه مشغولیت ذهنی شماست، و باید در گوشه‌های قلبتان دنبال آن بگردید. گاهی برخی عالمان ده‌ها سال روی ذهن خود کار می‌کنند تا همّ و غمّ‌شان فقط خدا باشد زیرا اگر هم و غم ما حواشی باشد نمی‌توانیم به اصل مشغله‌مان که عبودیت است برسیم. ایشان یکی از موانع رسیدن به حقیقت اصلی را غفلت عنوان کرد و گفت: برخی به دلیل ترجیح هم و غم‌های دنیایی بر هدف اصلی؛ در روز قیامت نابینا یا جزو غافلان محشور می‌شوند.

وی در ادامه‌ی سخنان خود؛ به قلب آدمی اشاره کرد که یا جای خداست یا جای غیر و تلفیق این دو غیر ممکن است چرا که خداوند فقط یک قلب برای انسان قرار داد و محبت دنیا و محبت خدا قابل جمع نیست. امام سجاد(علیه‌السلام) در ادامه از خداوند می‌خواهد تا او را عامل سازد به آنچه او از ایشان خواهد پرسید.

خانم عباسی با یادآوری مضامین سوره‌ی مبارکه‌ی تکاثر یادآور شدند که خداوند از انسان درباره‌ی نعمت‌ها سوال خواهد کرد. نعمت‌هایی مثل: ولایت؛ محبت اهل بیت (علیه‌السلام)، قرآن، صحیفه سجادیه، ائمه اطهار (علیهم‌السلام)، عمر و... که بی‌شمار است. و بالاترین نعمت‌ها، اصل وجود هستی است.

وی با قرائت سومین عبارت گفت: امام می‌گوید خدایا روزهای مرا خالی کن برای آن هدفی که مرا به خاطر آن خلق کردی. و آن هدف چیزی جز عبادت نیست. سپس با صلوات بر محمد و آل محمد و قرائت فرازی از دعای مکارم‌الاخلاق به جلسه پایان داد.