نشست پژوهشی ابعاد تمدنی پیاده روی اربعین
شنبه ۱۹ شهريور ۱۴۰۱ ساعت ۱۴:۴۱:۴۶
به گزارش روابط عمومی مدرسه علمیه الزهرا(س) زنجان، حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای موسی آقایاری در ابتدا به در اهمیت پیاده روی اربعین پرداخت و ابراز داشت روایتی آمده که:
از حسین بن ثُوَیْر نقل شده که امام صادق (ع) فرمود: «یا حسین! انَّه مَنْ خَرَجَ مِن مَنزِله یرید زیارۀ قبر الحسین (ع) إِنْ کانَ مَاشِیاً کتِبَتْ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِی عَنْهُ سَیئَةٌ وَ إِنْ کانَ رَاکباً کتِبَتْ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ حُطَّ بِهَا عَنْهُ سَیئَةٌ حَتَّی إِذَا صَارَ فِی الْحَیرِ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُفْلِحِینَ الْمُنْجِحِینَ حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکهُ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِین؛ ای حسین! به درستی که هر کسی از خانه اش به قصد زیارت قبر حسین بن علی خارج شود، اگر پیاده باشد، با هر قدمی، حسنه‌ای برایش نوشته شده و گناهی از او پاک می‌شود و اگر سواره باشد، با هر قدمی، حسنه‌ای برایش نوشته شده و به واسطه آن گام، گناهی از او کنار گذاشته می‌شود تا به درب حائر حسینی برسد که در این صورت خداوند نام او را از جمله رستگاران و نجات یافتگان ثبت می‌کند و زمانی که آداب زیارت و اعمالش را به پایان برساند، خداوند نام او را در زمره برندگان می‌نویسد»
چون بحث درباره ابعاد تمدنی پیاده‌روی اربعین هست ابتدا تمدن را در لغت مورد بررسی قرار می دهیم. تمدن مصدر باب تفعل هست. در فرهنگ عمید تمدن را اینگونه معنی کرده‌اند: شهری شدن، با اخلاق مردم شهر آشنا شدن، همکاری با مردم در امورات زندگی و فراهم ساختن اساب ترقی و آسایش.
در فرهنگ معین هم اینگونه گفته‌اند: شهرنشین شدن و خو گرفتن به اخلاق شهری. در لغت‌نامه‌های دیگری این واژه بررسی شده. معنای اصطلاحی تمدن؛ صاحب نظران دیدگاه‌هایی را مطرح کرده‌اند: مثلا ابن‌خلدون تمدن را اینگونه معنا می‌کند: تمدن مثل موجود زنده‌ای است که متولد، رشد و تغذیه می‌کند و به دوره شباب و شکوفایی می‌رسد و آهسته به کهولت می‌رسد و می‌میرد.
ویل دورانت هم تمدن را به این صورت گفته: تمدن به صورت کلی چنین تعریفی دارد: نظم اجتماعی که با وجود آن خلاقیت فرهنگی امکان‌پذیر می‌شود و جریان پیدا می‌کند.
چون مساله در حد پیاده‌روی اربعین است؛ در آیات آمده: « وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيرًا وَنَذِيرًا» یا آیه «هُوَ الَّذي أَرسَلَ رَسولَهُ بِالهُدى وَدينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ وَلَو كَرِهَ المُشرِكونَ»
دین مبین اسلام مخصوصا شیعه، تمدن‌سازی خاصی دارد که لازم است حدود و صغور آن مشخص شود. انسان اجتماعی هست و نیاز به جامعه دارد. تمدن‌های بشری از بین نخواهد رفت و تمدن می‌تواند انسان را به اهداف عالیه سوق دهد. تمدن از بین نخواهد رفت. تمدن‌های بشری معتقد بودند که همه را می‌توانند به سعادت و رستگاری برسانند. چرا تمدن دینی باقی مانده چون تمدن مردم را به سمت واقعیات برده و قوانینی که در عالم خلقت وجود دارد و آن‌ها را مورد بحث و بررسی خود قرار داده و این قوانین الهی و قدسی هستند که می‌توانند انسان را به اهداف عالیه سوق دهد. لذا اگر بخواهیم به این مساله توجه ویژه داشته باشیم؛ تمدن ماندنی است.
لذا به این نتیجه می‌رسیم که انسان‌ها هم در بعد مادی و معنوی نیاز به رزق دارند. لذا بهترین تمدن این است که پاسخ‌گوی نیازهای بشری در همه ساحات باشد. بعد مادی انسان در آیه: "إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ طِينٍ" بعد معنوی بشر در آیه نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي اشاره شده است.
تمدن اسلامی ابعاد پنهانی در عالم خلقت مورد بررسی قرار می‌دهد. لذا تمدنی مورد تایید است که همه ابعاد را تامین کند. ما انسان‌ها ساحات مختلفی داریم. طبق بیانات رهبری تمدن غربی رو به افول است و نشان از این دارد که نمی‌تواند نیازهای انسانی را برآروده کند.
عقیده بر این است که با توجه به وعده‌های قرآن می‌تواند در یک فرایند منسجم و منظم می‌تواند امت واحده‌ای را تشکیل دهد. در اواخر سوه توبه آمده: «وَلَا يَطَئُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَلَا يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ؛ هیچ قدمی در جایی که کفار را خشمگین کند ننهند و هیچ دستبردی به دشمنان نرسانند جز آنکه در مقابل هر یک از این رنج و آلام عمل صالحی در نامه اعمالشان نوشته شود که خدا هرگز اجر نیکوکاران را ضایع نخواهد گذاشت»
تمدن‌سازی شیعه می‌تواند اقتضائات و نیازهای بشری را براساس مبانی فکری الهی و معنوی مرتفع کند. مبانی فکری غرب یا انسان‌گرایی یا اصالت فرد، یا بر محور لذت‌گرایی یا منفعت‌طلبی یا سودگرایی بوده است. این مبانی نمی‌تواند نیازهای اصیل انسانی را تامین کند.
این قبیل مبانی اسلامی می‌تواند پایه گذار تمدن ماندنی باشد. اینها مقدمات بحث بود هر چند در ضمن بحث به ابعاد آن اشاره شده است.
فطرت توحیدی را احیا می‌کند و انسان‌ها را کرامت می‌بخشد و از وابستگی‌های مادی آزاد می‌کند و به معنویت سوق می‌دهد. در ابتدای رسالت آمده «قولو لااله الا الله تفلحوا»
تمدن دین، تمدنی است که هم عقل و قلب و نیازهای انشان را جوابگو هست. چون به تمام ابعاد بشر جواب می‌دهد انسان‌ها را به مرتبه معنوی می‌رساند. اگر بتوان ثبات کرد که فقط مکتب پیامبران و انبیای الهی جوابگوی انسان‌هاست طبیعتا این کمک را خواهد کرد که دین الهی را به جهانیان ارائه داد.
در مراسم اربعین صحنه‌هایی در پیاده‌روی دیده می‌شود که نشان از عشق و علاقه فراوان است. افرادی هستند که منزل کوچکی دارند؛ اما چون عشق و علاقه به امام حسین(ع) دارند، آن را اختصاص به زوار می‌دهند. گاهی نیز غذای خود را در اختیار افراد قرار می‌دهد. برخی نیز مالی ندارند اما با ماساژ دادن به دیگران خدمت می‌کنند. این همان خدمت و رحمت و مهر است؛ «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ». اینها اوج محبت است. در زمان ظهور به این موارد خواهیم رسید.
شاخصه‌ها در ابعاد تمدنی را اشاره می‌شود:
1. بُعد فرهنگی؛ که تمام هویت پیاده‌روی همان بعد فرهنگی است.
الف: تقویت خداباوری و توحید: در این حادثه عظیم جهانی، تقویت خداباوری و توحید نمایان می‌شود مخصوصا در زمان اقامه نماز.
2. کرامت انسانی و رهایی از وابستگی‌های مادی؛ در ایام اربعین همه مکنت‌ها و و اموال خود را در طبق اخلاص می‌گذارد. که این همان رها شدن از وابستگی‌های دنیایی است.
3. تقویت معنویت‌گرایی در زندگی؛ تاثیر این پیاده‌روی عظیم جهانی است.
2. بُعد سیاسی
الف: حاکمیت ولایت الهی؛ علت به جان خریدن سختی‌ها، به دلیل اعتقاد به اطیعواالله و اطیعو الرسول است. که در نهایت به ولایت
ب: آینده‌نگری سیاسی؛ پیامش اتحاد و عمل کردن به آیه "واعتصموا" این نشان می‌دهد آینده اگر اینگونه پیش برود آینده خوبی خواهد بود که دست امپریالیسم از مردم قطع خواهد شد.
ج: مسئولیت همگانی؛ که همه افراد در اربعین کمک می‌کنند.
د: تولی و تبری؛ که این حادیثه عظیم تبلور یافته تولی و تبری است.
3. بُعد اجتماعی که چهار شاخص دارد:
الف: مساله تحکیم؛
ب: معاد باوری؛
ج: همکاری در خیر؛ و پیر و جوان و زن و مرد همه و همه در این مراسم شرکت می‌کنند و همه سراسر خیر است.
د: پیشگیری از فساد و جرایم اجتماعی؛ همچنان‌که در رمضان آمار فساد پایین می‌آید. حاکم بودن روح الهی و معنویت و عشق و علاقه به اولیای الهی باعث کاهش فساد خواهد شد.
ه: ایجاد اعتماد عمومی: اینکه اشخاص منزل خود را در اختیار دیگران می‌گذارد و اعتماد کامل دارد.
ابعادی که الان در مسیر نجف تا کربلا مشاهده می‌شود، در زمان ظهور حضرت ولی عصر(عج) در تمام اقصی نقاط جهان مشاهده خواهید کرد.